انتشار تصاویر تلخ و تکاندهنده از کشتار جوجه‌های یک روزه  و جوجه کشی سوال‌های فراوانی در اذهان ایجاد کرده است. شواهد نشان می‌دهد این اقدام با مجوز صنفی صورت گرفته و وزارت کشاورزی هم اعلام کرده که جوجه کشی اقدامی معمول در صنعت مرغداری است و مرغداران برای کنترل بازار و یا به دلیل به صرفه نبودن و حتی برای حفظ بهداشت و سلامت مرغداری جوجه‌های یک روزه را تلف می‌کنند. این اقدامی معمول در مرغدارای‌های جهان است. هر آنچه از جوجه‌های یک‌روزه که فروش نرود، معدوم می‌شوند.

ماجرای جوجه کشی که در روز‌های گذشته مورد توجه افکارعمومی و رسانه‌ها قرار گرفته بود بحثی قدیمی درباره نقش مافیا در بازار نهاده‌های دامی را دوباره مطرح کرده است. رسانه‌ها و برخی فعالان سیاسی اصولگرا در دو روز اخیر به این مسئله پرداخته اند و می‌گویند مافیای نهاده‌های دامی در جوجه کُشی‌ها رخ داده نقش داشته است.

یکی از مسائلی که پس از سروصدا‌ها پیرامون کشتار جوجه‌ها و جوجه کشی  مورد توجه قرار گرفته، “کمبود نهاده‌های دامی در کشور” است. از یک طرف گفته می‌شود مجوز صادرات این نهاده‌ها داده شده و به همین دلیل گرانی و کمبود در این زمینه به وجود آمده. از طرف دیگر گفته می‌شود که ارز مورد نیاز برای واردات نهاده‌های دامی تخصیص داده نشده است. این روایت بانک مرکزی را متهم می‌کند که در این باره جوجه کشی کم کاری کرده است. از این منظر روایت سومی نیز وجود دارد و آن هم این است که مافیای نهاده‌های دامی در ماجرا دست دارد و خوراک لازم را در اختیار مرغداران قرار نداده است.

اما تصاویر آنقدر تلخ بود که کسی این استدلال‌ها را نپذیرفت. عده‌ای می‌گفتند چرا این جوجه‌ها را به مردم و قشر آسیب پذیر واگذار نکرده‌اند تا خود آن‌ها را پرورش دهند. پاسخ این بود که اینکار تبعات زیست محیطی و بهداشتی دارد و حتی ممکن است دام و طیور مردم را آلوده کند.

کار به جایی رسید که حسن روحانی رییس جمهور نیز واکنش نشان داد و این اقدام را عملی “غیرقانونی” و “غیراخلاقی” توصیف کرد. رییس جمهور همچنین از وزیر اطلاعات درخواست کرد که ماجرا را پیگیری کند.

ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه نیز این اقدام را “غیرقانونی”، “غیرشرعی” و “غیراخلاقی” دانست و گفت که بدتر از آن توجیحاتی بود که از سوی مسئولان در این باره مطرح شده است.

تاکنون سه دلیل عمده برای این اتفاق ذکر شده است که عبارتند از:

کمبود نهاده‌های دامی: این دلیل بیش از موارد دیگر رسانه‌ای شده است. ذرت و سویا دو نهاده‌ای اصلی برای دام طیور است. در ۱۲ اسفند ماه سال گذشته مجوز صادرات خوراک دام و طیور به ویژه ذرت به شرط پرداخت عوارض صادرات به تولید کنندگان داده شد. گفته می‌شود این مجوز باعث شده که خوراک مرغ در بازار کمیاب و گران شود. همین عامل از سوی برخی مرغداران به عنوان دلیلی امحای هزاران جوجه کشی یکروزه عنوان شده است. کمبود خوراک شرایط را برای رسیدگی به این جوجه‌ها دشوار می‌کرد و مرغداران خطر نکرده و آن‌ها را از بین برده‌اند.

کاهش تقاضا: شیوع بیماری کرونا میزان تقاضا برای گوشت مرغ را نیز به شدت کاهش داده است. این موضوع موجب شده که فروش مرغداری‌ها کاهش یابد و امکان صادرات مرغ هم با وضعیت کرونا کمتر از گذشته است. در این شرایط بازار با مازاد عرضه مواجه شد؛ مرغداران، مرغ گوشتی تولید شده را به قیمت ۳ هزار تومان زیر قیمت تنظیم بازار مصوب وزارت جهادکشاورزی فروختند و منتظر واکنش بازار ماندند. از طرفی تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه نیز پس از بحران تقاضا و ارزانی گوشت مرغ با مازاد عرضه روبه‌رو شدند. مازاد عرضه برای کسی که جوجه یک‌روزه تولید می‌کند؛ یک زیان بزرگ است. براساس گزارش‌ها مرغداران در زمان شیوع بیماری کرونا ماهانه هزارو ۳۰۰ میلیارد تومان متضرر می‌شوند که رقم چشمگیری است.

ناهماهنگی: اما دلیل دیگر ناهماهنگی اعلام شده است. ماجرا از این قرار است با کاهش تقاضا تصمیم گرفته شد که تولید جوجه یکروزه نیز کاهش یابد. مصوبه‌ای نیز برای کاهش ۱۵ میلیونی تولید جوجه‌ها و امحای تخم مرغ‌ها پیش از جوجه شدن ارائه شد، اما ظاهرا این مصوبه دیر ابلاغ گردید، در نتیجه برای تنظیم بازار تصمیم به امحای جوجه‌ها گرفته شد. در همین رابطه مرتضی رضایی معاون وزر کشاورزی گفت: «قرار نبود جوجه‌های یک‌روزه معدوم شوند، قرار بود، تولید تخم‌مرغ نطفه‌دار محدود شود.»

یکی از مسائلی که پس از سروصدا‌ها پیرامون کشتار جوجه‌ها مورد توجه قرار گرفته، “کمبود نهاده‌های دامی در کشور” است. از یک طرف گفته می‌شود مجوز صادرات این نهاده‌ها داده شده و به همین دلیل گرانی و کمبود در این زمینه به وجود آمده. از طرف دیگر گفته می‌شود که ارز مورد نیاز برای واردات نهاده‌های دامی تخصیص داده نشده است. این روایت بانک مرکزی را متهم می‌کند که در این باره کم کاری کرده است. از این منظر روایت سومی نیز وجود دارد و آن هم این است که مافیای نهاده‌های دامی در ماجرا دست دارد و خوراک لازم را در اختیار مرغداران قرار نداده است.

این روایت سوم مورد توجه و تمرکز رسانه‌های و فعالان سیاسی اصولگراست.

ماجرای مافیای نهاده‌های دامی موضوعی قدیمی است که هرچند وقت یکبار مطرح می‌شود. گفته می‌شود شخصی به نام “مدلل” انحصار واردات نهاده‌های دام و طیور به ویژه ذرت و سویا را دارد.

دو سال پیش «جواد کریمی قدوسی» نماینده مردم مشهد و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با سؤالی درباره شرایط انحصار در بازار خوراک طیور «محمود حجتی» وزیر وقت جهاد کشاورزی را به مجلس کشاند و با وجود توضیحات حجتی در این خصوص، نمایندگان مجلس قانع نشده و به او کارت زرد نشان دادند.

متن سوال کریمی قدوسی از حجتی این بود: «ایجاد انحصار در بازار دان و مرغ توسط آقای مدلل با زیر پا گذاشتن قانون انحصار چیست؟»

احمد توکلی هم در نامه‌های مختلفی از نقش مدلل در واردات خوراک دام و طیور سخن گفته و اعتراض کرده است. با این وجود به نظر نمی‌رسد که موقعیت وارد کننده اصلی نهاده‌های دامی به کشور تضعیف شده باشد.

گفته می‌شود “مدلل” بدهی زیادی به سیستم بانکی کشور نیز دارد. گزارش‌هایی که هر چند تائید نشده است، اما حالا مورد توجه برخی منتخبان مجلس یازدهم هم قرارگرفته است.

سید نظام الدین موسوی از منتخبان تهران در توئیتی در این باره نوشته است: “مطابق برخی گزارش‌ها واردات نهاده‌های دامی در انحصار یک حلقه خاص است و این حلقه اولا بازار را به دلخواه خود کنترل نموده، ثانیا به شیوه‌های مختلف در روند خودکفایی در این عرصه کارشکنی می‌کنند. دعا کنید و مطالبه و حمایت، تا بتوانی بر عمر این انحصارات مافیا پرور نقطه پایان بگذاریم.”

به نظر می‌رسد باید منتظر باشیبم که به زودی باز هم ماجرای انحصار در واردات نهاده‌های دامی در مجلس و رسانه‌ها پیگیری شود. حتی ممکن است که دستور امروز حسن روحانی به وزیر اطلاعات هم از همین زاویه بوده باشد.

تولیدکنندگان جوجه یکروزه که سال گذشته ماه ها جوجه تولیدی خود را کمتر از نرخ مصوب عرضه کردند و از این حیث زیان سنگینی را متحمل شدند، طبق سنوات قبل به فروش جوجه در چند ماهه پایانی سال امیدوار بودند تا بتوانند بخشی از زیان گذشته خود را جبران کنند که متاسفانه با شیوع مهمان ناخوانده در کشور، تمامی برنامه ریزی تولیدکنندگان نقش بر آب شد به گونه ای که نه تنها زیان ماه های قبل خود را نتوانستند جبران کنند، بلکه به سبب نبود تقاضا برای خرید مرغ در پی تعطیلی رستوران، تالارهای پذیرایی و هتل ها دست به زنده به گور کردن تعداد قابل توجهی جوجه کشی یکروزه زدند که با این وجود معلوم نیست سرنوشت صنعت طیور کشور به کجا برسد.

وضعیت هشدار برای مرغ مادرها/ زنده به گور کردن جوجه ها راهی برای کاهش تولید/ آیا زنده به گور کردن جوجه ها  ( جوجه کشی ) راهکار درستی برای کاهش تولید است؟/ موانع صادرات کار را به معدوم سازی جوجه های یکروزه رساند/ کمبود دان، تقاضا برای خرید جوجه را کاهش داد

با وجود آنکه ستادتنظیم بازار در سال گذشته قیمت مصوب هر قطعه جوجه یکروزه را ۲ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرد، اما متاسفانه مسائل و موضوعات مختلف همچون نبود تقاضا، مازاد تولید و کمبود دان موجب شد برای فروش هر قطعه جوجه یکروزه به نرخ ۵۰۰ تومان مشتری در بازار وجود نداشته باشد.

نبود تعادل بین عرضه و تقاضا منجر به معدوم سازی جوجه‌ها شد

ربیعی مدیرعامل مرغ مادر در خصوص معدوم سازی جوجه ها، گفت: به دلیل کاهش قیمت جوجه یکروزه و عدم تعادل عرضه و تقاضا، بخشی از جوجه های تولیدی را حذف می‌کنند تا بتوانند قیمت جوجه را به قیمت واقعی رسانده و ضرر و زیانی که می‌دهد را جبران کنند.

او درباره علت از بین بردن وحشیانه این جوجه ها، بیان کرد: روش‌های مختلفی برای از بین بردن مازاد جوجه وجود دارد، یکی اینکه تخم مرغ را قبل از اینکه به دستگاه برود، به صورت خوراکی بفروشند یا قبل از اینکه تخم مرغ به سن ٢١ روزگی برسد، یعنی قبل از اینکه جوجه بتواند نوک بزند آن را از بین می‌برنند. اکنون قبل از اینکه جوجه ها ١٨ روزه شوند آن‌ها را معدوم می‌کنند و در نهایت برخی را به اجبار به این صورت حذف می‌کنند.

مدیر عامل مرغ مادر گفت: این روش تا شنبه و یکشنبه ادامه دارد تا دید قیمت جوجه به چه صورت در می‌آید.

ربیعی گفت: انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه، طی مذاکرات تلفنی، جلسات حضوری و نامه‌هایی که به استانداری، فرمانداری و وزارت جهاد کشاورزی و دامپزشکی موضوع قیمت جوجه را پیگیری کرد، اما هیچ اقدامی از طرف این ارگان‌ها صورت نگرفت.

او افزود: مردم مانند هر اتفاق دیگری که در کشور رخ می‌دهد خود دست به کار شدند و این کار را انجام دادند تا جوجه‌های اضافی را از بین ببرند تا قیمت به تعادل برسد.

این مقام مسئول در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه چرا به این روش اقدام به از بین بردن جوجه و جوجه کشی  کردند و آن را صادر نکردند تا باعث ارزآوری هم شود، گفت: متاسفانه صادرات قطع شده است و امکان این کار وجود ندارد. البته در گذشته قبل از شیوع کرونا نیز صادرات قطع شده بود که دلیل آن  سوء استفاده دلالان بود.

او گفت: در گذشته به کشورهایی مانند پاکستان، افغانستان، ارمنستان و عراق جوجه مانند محصولات دیگر، چون پرتقال و … صادر می‌شد، اما در کشور، چون برخی مسایل ثبات ندارد صادرات قطع شد.

ربیعی تشریح کرد: ارگانی به نام پشتیبانی امور دام که زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی کار می‌کند و پروانه تولید می‌دهد. این ارگان بنا شد تا به دامداری‌ها و موسسات طیور کمک کند اما اکنون ، سوبسیدهایی می گیرد تا محصولاتی مانند ذرت و سویا وارد کند.

این مقام مسئول ادامه داد: در برخی مواقع محصولات انبار می‌شود تا بتوانند آن‌ها را آزاد بفروشد، به طور مثال اکنون مرغ کیلویی ۶ هزار و ۵٠٠ تومان است، آن را نبار می‌کند سپس کیلویی ٩ هزار تومان می‌فروشد.

گفتنی است امروز فیلمی در فضای مجازی پخش شد که مضمون آن معدوم سازی شمار زیادی از جوجه های یکروزه بود.

با چرخی در فصای مجازی اولین واکنش به این اقدام توسط یکی از منتخبان مجلس جدید  را رصد می کنیم.

روح الله ایزد خواه کارشناس صنعت طیور با چرخی  صفحه شخصی خود در اینستاگرام می گوید:  صنعت مرغداری طی ۲ تا ۳ سال اخیر رشد کمی خوبی در کشور داشته، اما سهم بری عادلانه عوامل رعایت نشده است.

وی افزود:در حلقه های زنجیره مثل مرغداری و تولید جوجه شاهد تعدد واحدهای تولیدی هستیم، در حالیکه در حلقه هایی همچون کشتارگاه دچار شبه انحصارات هستیم که همین امر موجب شده تا کشتارگاه ها مرتب سود کنند و مرغداران متحمل زیان شوند.

او با اشاره به اینکه معدوم سازی جوجه ها و جوجه کشی ارتباطی به گران شدن ندارد، بیان کرد: واحدهای مرغداری که خریدار جوجه کشی یکروزه هستند، اما هم اکنون تمایلی به خرید و جوجه ریزی در واحدهایشان را ندارند چرا که آنها در ماه های پایانی سال با ظرفیت کامل جوجه ریزی کردند که متاسفانه با شیوع ویروس کرونا، کاهش قیمت و عدم پوشش هزینه های تولید از ناحیه فروش مرغ های تولیدی دیگر توان خرید جوجه و جوجه ریزی در واحدهایشان را ندارد.

ایزدخواه با اشاره به اینکه جوجه های تولیدی روی دست تولیدکنندگان مانده است، بیان کرد: با وجود نبود تقاضا برای خرید جوجه و بی توجهی دولت، تولیدکنندگان راهی جز معدوم سازی به ذهنشان نرسیده است.

وی ادامه داد: دولت باید تدابیری برای صادرات این محصولات بیندیشد یا به منظور کاهش ضرر و زیان‌تولیدکنندگان در میان مدت باید به سمت و سوی عادلانه کردن ساختار صنعت برود.

ایزدخواه در پایان با تاکید بر این‌مسئله که معدوم سازی راه حلی مناسبی برای کاهش مازاد تولید نیست، تصریح کرد: در استان هایی که ۳۰۰ واحد مرغداری و تنها یک کشتارگاه وجود دارد، بدیهی است که انحصار به طور دائم مرغداری ها را استثمار می کند.