استحکام استخوان به دو عامل اصلی مقدار توده یا تراکم استخوان و کیفیت استخوان بستگی دارد که در درمان پوکی استخوان ، این امر با اختلال مواجه می شود؛ در این مطلب یک فوق تخصص بیماری های مفصلی_روماتیسم و پوکی استخواندر دانشگاه علوم پزشکی شیراز به این موضوع پرداخته است.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دکتر «سیده مریم علوی» با بیان اینکه در بیماری پوکی استخوان (osteoporosis )، استحکام استخوان کم شده و در نتیجه خطر شکستگی استخوان افزایش می یابد؛ بیان کرد: مهم ترین علت شکستگی های استخوانی در سنین بعد از یائسگی در زنان و افراد مسن، پوکی استخوان است.

سبک زندگی و پوکی استخوان

کم تحرکی، افرادیکه تمام مدت نشسته بوده و کم تحرک هستند، در خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری می باشند.
افراد الکلی، مصرف الکل می تواند خطر ابتلای شما به این بیماری را افزایش دهد.
سیگار کشیدن، هرچند دلیل اصلی تاثیر سیگار بر این بیماری معلوم نیست، اما تحقیقات نشان می دهند که این بیماری و مصرف سیگار با هم مرتبط می باشند.

عوامل خطر قابل تغییر

فوق تخصص بیماری های مفصلی، روماتیسم و پوکی استخوان بیمارستان حضرت علی اصغر(ع) به عوامل خطر قابل تغییر که در ایجاد پوکی استخوان موثر است اشاره کرد و گفت: کمبود هورمون های جنسی از جمله این عوامل است؛ در زنان کم شدن استروژن بعد از یائسگی و کم شدن تستوسترون در مردان خطر بروز پوکی استخوان را افزایش می دهد، تغذیه نیز دیگر عامل موثر است، چرا که اگر رژیم غذایی از دوران کودکی تا پیری حاوی مقدار ناکافی کلسیم و ویتامین D باشد، خطر پوکی استخوان و شکستگی های استخوان ناشی از آن زیاد می شود.

او برخی بیماری های ژنتیکی، غدد، گوارشی، خونی و روماتیسمی را نیز در افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان موثر دانست و افزود: مصرف طولانی مدت بعضی داروها، زندگی بی تحرک و بستری بودن طولانی و همچنین مصرف بیش از حد مشروبات الکلی و سیگار نیز در این زمینه موثر است.

عوامل خطر غیر قابل تغییر

این پزشک فوق تخصص، برخی عوامل خطر ایجاد پوکی استخوان را نیز غیر قابل تغییر دانست و توضیح داد: از این جمله می توان به جنسیت اشاره کرد، زیرا احتمال بروز پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است، همچنین سن نیز در افزایش خطر ابتلا موثر است و هرچه سن بالاتر رود، بروز پوکی استخوان بیشتر می شود. جثه کوچک، سابقه فامیلی و نژاد، دیگر مواردی بود که پزشک فوق تخصص بیماری های مفصلی، رماتیسم و پوکی استخوان بیمارستان حضرت علی اصغر(ع) به آن ها اشاره کرد و گفت» در زنان سفید پوست(نژاد قفقازی) و آسیایی(شرق آسیا)، خطر ابتلا به پوکی استخوان بالاس، همچنین در مردان، خطر پوکی استخوان در نژاد سفیدپوست بیشتر از سایر نژادهاست.

خطرات و عوامل تغییر ناپذیر و درمان پوکی استخوان

• جنسیت شما. زنان بیشتر از مردان در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
• سن. افراد مسن بیشتر از دیگران در خطر این بیماری می باشند.
• نژاد. افراد سفیدپوست و همچنین آسیایی ها در خطر بیشتری قرار دارند.
• سابقه خانوادگی. ابتلا پدر و مادر و خواهر و بردار به پوکی استخوان خطر ابتلای شما را نیز افازیش می دهد.
• جثه شما. افرادیکه جثه کوچکی دارند در خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری قرار دارند، چراکه ممکن است ساخت استخوان در این افراد کم تر باشد.

دکتر «علوی» با تاکید بر ضرورت پیشگیری از شکستگی های استخوان در درمان افراد مبتلا به پوکی استخوان، توضیح داد: برنامه درمانی جامع، علاوه بر دارو، شامل تغذیه مناسب، ورزش و جلوگیری از افتادن به زمین است؛ برای درمان پوکی استخوان از یک یا چند داروی ضد پوکی استخوان استفاده می شود، داروهای ضد پوکی استخوان سرعت از دست رفتن استخوان را کاهش می دهند و یا باعث ساخته شدن استخوان می شوند و بدین ترتیب با افزایش تراکم استخوان، خطر شکستگی استخوان را کاهش می دهند، علاوه بر مصرف داروهای ضدپوکی استخوان، مصرف مقادیر توصیه شده کلسیم و ویتامین D نیز ضروری است و ورزش، فعالیت و رعایت اصول روش زندگی سالم هم در درمان پوکی استخوان اهمیت بالایی دارند.

تشخیص پوکی استخوان

تراکم استخوان شما یا تست های مربوط به این بیماری از جمله تست با اشعه ایکس مشخص می شود. افراد بالای ۶۵ سال، افراد یائسه، مبتلایان به بیماری های تیروئید، کبد، کلیه، دیابت نوع ۱ و افرادیکه سابقه این بیماری را در خانواده شان دارند باید تست تراکم استخوان انجام دهند.

درمان پوکی استخوان

اکثر درمان هایی که برای پوکی استخوان، انجام می شوند در جلوگیری از کاهش تراکم استخوان و پیشگیری از شکستگی استخوان مفید می باشند. بعضی از انواع پوکی استخوان با رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی قابل مدیریت می باشند. سایر روش های درمانی استفاده از دارو بوده که باید توسط پزشک تجویز شود. این درمان ها می توانند شامل:

• ورزش هایی که باعث تقویت ماهیچه ها می شوند
• ترک سیگار
• داروهای درمان پوکی استخوان،و همچنین بعضی از انواع هورمون ها
• تزریق داروهایی برای خانم ها که خطر شکستگی را کاهش می دهند
• اجتناب از مصرف الکل
• مکمل های حاوی کلسیم و ویتامین D

پیشگیری از پوکی استخوان با ورزش مناسب

او ادامه داد: علاوه بر رژیم غذایی مناسب، زندگی سالم از جمله سیگار نکشیدن و پرهیز از نوشیدن زیاد مشروبات الکلی و فعالیت کافی برای استخوان ها مفید است، همچنین ورزش قسمت مهمی از برنامه درمانی پوکی استخوان محسوب می شود؛ فعالیت بدنی برای ساخته شدن و حفظ استخوان از کودکی تا سنین پیری ضرورت دارد و مفیدترین نرمش هایی که توده استخوان را حفظ کرده و حتی باعث افزایش مختصر آن می شوند، شامل نرمش های تقویتی و نرمش های در مقابل مقاومت است؛ البته باید متوجه بود که در انجام ورزش، فشار ناگهانی بر روی استخوان ها وارد نیاید و از ورزش هایی که ممکن است ضربه های زیادی به استخوان ها بزنند خودداری کرد.

این پزشک فوق تخصص همچنین به پیشگیری از افتادن به زمین اشاره کرد و گفت: افتادن به زمین در بیماران، با احتمال شکستگی در استخوان ران، ستون فقرات، مچ دست و سایر استخوان های بدن همراه است و می تواند بر روی کیفیت زندگی تاثیر گذاشته و وابستگی ایجاد کند.

درمان پوکی استخوان ؛ بیماری بدون نشانه

او در مورد غربالگری از نظر پوکی استخوان نیز افزود:در بسیاری اوقات پوکی استخوان علامتی ندارد که فرد متوجه شود، بنابراین به بانوان بالا ۶۵ سال و مردان بالای ۷۰ سال توصیه به انجام تراکم استخوان می شود، البته در برخی شرایط و در صورت وجود ریسک فاکتورهای خاص که فرد را در معرض شکسستگی استخوان قرار بدهند، به انجام تست سنجش تراکم استخوان در سن کمتر از ۶۵ سال نیز توصیه می شود که این ریسک فاکتورها شامل مصرف سیگار و الکل، وزن کمتر از ۵۸ کیلوگرم، استفاده از استروییدها به مدت طولانی، بزرگسالان مبتلا به بیماری هایی که باعث از بین رفتن استخوان می شود، یائسگی زودرس و سابقه شکستگی استخوان بدون وجود ضربه است.