سفته کار مانند چک یک سند تجاری است اما از نظر ظاهر و هم چنین محتوا تفاوت زیادی با چک دارد . چک در واقع سندی است که به واسطه آن صادر کننده به بانک دستور پرداخت همه یا بخشی از پولش را به دارنده چک ، می دهد . اما در سند تجاری سفته صادر کننده متعهد می شود که مبلغی را که در سفته درج شده است را در تاریخ مشخص ، به کسی که نام او در سفته درج شده است ، پرداخت کند . در واقع این کاربرد ، کاربرد اصلی سفته است اما گاهی پیش می آید که سفته برای موارد دیگری صادر می شود ، یکی از این موارد سفته بابت حسن انجام کار است . در این مقاله به بررسی اینکه سفته حسن انجام کار چیست ، نکات مهم در پر کردن سفته حسن انجام کار می پردازیم .

سفته حسن انجام کار هم یک نوع سفته است که باید در صدور آن آنچه درباره نحوه صدور سفته است را در آن رعایت کرد اما در صدور سفته ضمانت انجام کار یا سفته حسن انجام کار باید چند مهم وجود دارد که باعث می شود تا شما با خیال راحت تری سفته را به دست کارفرما بسپارید .

مهمترین نکته در صدور سفته حسن انجام کار این است که در تاریخ پرداخت سفته ، به جای درج تاریخ حتما قید شود ” سفته بابت حسن انجام کار ”  و اصلا تاریخ پرداخت ذکر نشود . مثلا می توانید در سفته متن ” در وجه شرکت………. / آقای………. بابت تضمین حسن انجام کار قرارداد شماره .. ” را بنویسید . در هر صورت ذکر اینکه سفته به چه منظور صادر شده است بسیار مهم است . هم چنین حتما در سفته ذکر کنید که آن را وجه چه کسی یا چه شرکتی صادر کرده اید .

نکته مهم دیگر درباره سفته حسن انجام کار این است که در قرارداد کار خود از کارفرما بخواهید در صورت عدم ثبت ، حتما شماره سفته را در قرارداد درج کند . بعد از صدور سفته ضمانت انجام کار یک نسخه از آن را کپی و نزد خود نگه دارید تا در صورت امتناع کارفرما از استرداد آن بعد از قطع روابط کاری ، بتوانید از طریق مراجع قضایی اقدام کنید .

اخذ چک ضمانت حسن انجام کار توسط کارفرما؛ قانونی یا غیرقانونی

آنچه که فارغ از هرگونه توضیحی باید روشن شود این است که اخذ چک ضمانت حسن انجام کار فی نفسه غیرقانونی نیست؛ بلکه همانطور که گفته شد بین کارفرمایان رایج است.

در قانون کار، محل کار و ابزار و ادواتی که کارگر با آن ها کار می کند غالبا توسط کارفرما فراهم می شود. لذا کارفرما جهت جبران خسارت احتمالی و پرهیز از طی مراحل قانونی و قضایی برای اخذ خسارت که عموما زمان بر و هزینه بر هستند، با دریافت این چک، تاسیس اطمینان بخشی برای خود ایجاد می کنند.

پس قانونا هیچ گونه منعی برای اخذ سند حسن ضمانت اجرا برای کارفرمایان وجود ندارد. اهمیت این مساله جایی است که کارگران باید با آگاهی کامل از حقوق و مزایای خود، نکات، قوانین و شرایطی را هنگام امضای چک رعایت کنند تا از نتایج زیان بار آن در امان بمانند.

۷ نکته که در نوشتن چک ضمانت حسن انجام کار باید رعایت گردد:

۱- انعقاد قرارداد کار،حتما کتبی باشد.

اولین،مهم ترین و موثرترین نکته ای که به صورت همه جانبه حقوق کارگر را حفاظت و صیانت می کند،انعقاد قرارداد کتبی است.

طبق آخرین آمار از بین هر ده نفر کارگر،تنها ۴ نفر اقدام به انعقاد قرارداد کتبی می کنند. اگرچه قانون کار قرارداد کار شفاهی را نیز به رسمیت می شناسد اما طبق تبصره ۲ ماده ۱۰ قانون کار در مواردی که قرارداد کار کتبی باشد قرارداد در چهار نسخه تنظیم می گردد که یک نسخه از آن به اداره کار و یک نسخه نزد کارگر و یک نسخه نزد کارفرما و نسخه دیگر در اختیار شورای اسلامی کار و در کارگاههای فاقد شورا در اختیار نماینده کارگر قرار می گیرد.

بنابراین قرارداد کتبی در زمان تسویه نهایی کار و همچنین حین اقامه دعوا علیه کارفرما، از استحکام و قدرت اثباتی دو چندان برخوردار است.

حتی کارگرانی که قراردادهای موقت کوتاه مدت اعم از یک ماهه دو ماهه شش ماهه و…منعقد می کنند نباید از انعقاد قرارداد کتبی غافل شوند.

۲- درج شماره سفته یا چک در قرارداد و نگهداری یک نسخه نزد کارگر

در قرارد داد کتبی شماره سفته یا چک را ذکر کنند و یک نسخه از قرارداد را حتما نزد خود نگه دارند، علیرغم تاکید بر داشتن قرارداد کتبی، اگر قرارداد کتبی بین کارگر و کارفرما وجود ندارد و قرارداد کار شفاهی بسته شده است، هنگام دادن سفته یا چک رسیدی از کارفرما مشتمل بر تاریخ و امضای کارفرما و شماره سفته یا چک بگیرند.

۳- درج عنوان “چک بابت حسن انجام کار تحویل کارفرما داده شده است”

در روی چک یا سفته ذکر کنند که سفته یا چک بابت حسن انجام کار تحویل کارفرما داده شده است، اگر روی چک یا سفته نتوانستند قید کنند موضوع را در قرارداد کتبی کار یا رسیدمذکور در در بند دو، این موضوع را حتما درج نمایند.

در ادامه باید گفت چک، هم واجد وصف حقوقی و هم واجد وصف کیفری است.

به این توضیح که اگر چک بلامحل باشد، جرم است و قابل رسیدگی در محاکم کیفری است ولی سفته چنین بار کیفری نداشته و صرفا در محاکم عمومی قابل مطالبه و رسیدگی است.

طبق ماده۱۳ قانون صدور چک درج عنوان  این چک جهت حسن ضمانت حسن انجام کار صادر می شودوصف کیفری چک را زایل می کند. لذا حتما این مورد در نظر داشته باشید.

۴- دریافت امضای کارفرما

از سفته یا چک کپی مشتمل بر امضای کارفرما تهیه کنید و نزد خود نگه دارید.

۵- خط زدن قید (حواله کرد) روی چک یا سفته

در روی سفته یا چک قید حواله کرد را خط بزنید و بنویسید در وجه شرکت ( اسم شرکت و مدیر شرکت) و یا اگر شرکت نیست اسم کارفرما، به دلیل حسن انجام کار صادر شده است.

۶- خودداری از دادن چک سفید امضا به کارفرما

اگر کارگر سفته یا چک را به صورت سفید امضاء به کارفرما تحویل بدهد و بعدا کارفرما نسبت به چک یا سفته اقدامی انجام داد بار اثبات این که چک یا سفته برای تضمین حسن انجام کار تحویل کارفرما شده است، با کارگر است؛ لذا مطلقا از دادن هرگونه سند یا چک سفید امضا خودداری نمایید.

۷- چک حتما مورخ (دارای تاریخ) باشد.

تاریخ اینگونه چک ها معمولا مطابق با تاریخ خاتمه قرار داد خواهد بود.

در چه زمانی کارفرما می تواند نسبت به وصول مبلغ چک یا سفته اقدام نماید؟

همانطور که اجمالا نیز اشاره شد، در صورتی که در اثر عدم رعایت ضوابط فنی و بهداشتی و آیین نامه های انضباطی محل کار و تخطی از قواعد و مقرراتی که کارفرما یا مدیر کارگاه مشخص می کند، خسارتی متوجه کارفرما شود و تقصیر کارگر در آن محرز باشد، کارفرما می تواند جهت جبران خسارت و ضرر خود به سفته یا چک مذکور رجوع کند.

اگر تضمین حسن انجام کار چک بود؛ کارفرما به بانک مراجعه می کند و نیاز به اقدام دیگری ندارد ولی اگر سفته بود، ابتدا باید سفته را واخواست کند، ذینفع سفته مکلف است ظرف ده روز از تاریخ سر رسید سفته، نسبت به واخواست سفته اقدام نماید.

واخواست سفته یعنی اعتراض به عدم پرداخت وجه سفته در تاریخ مقرر برگه واخواست سفته از دادگستری و بانک، قابل تهیه است.

نحوه پس گرفتن سند ضمانت اجرای کار اعم چک یا سفته

به طور کلی بعد از اتمام قرارداد و پایان رابطه کاری، اگر کارگر مرتکب تقصیری نشده باشد و خسارتی به کارفرما وارد نکرده باشد، کارفرما مکلف است سفته یا چک تضمین را فورا به کارگر بازگرداند.

در صورت عدم استرداد سفته یا چک، کارگر با ارسال اظهارنامه از کارفرما درخواست عودت سفته یا چک را میکند، اگر بازهم کارفرما سفته یا چک را عودت نداد کارگر دعوای استرداد چک یا سفته را در دادگاه عمومی حقوقی مطرح می کند.