بالا بودن تولید پرورش قارچ در ایران معلول گسترش پرورش این محصول به صورت خانگی است. طی سال‌های اخیر خیلی‌ها با طی دوره‌های آموزشی ساده و استفاده از فضاهای بلااستفاده منزل نظیر پارکینگ، زیر زمین و انباری به پرورش قارچ روی آورده‌اند و از این محل به کسب درآمد پرداخته‌اند اما آیا هنوز هم می‌توان برای پیدا کردن شغل و کسب درآمد روی پرورش قارچ حساب باز کرد؟

طبق آمار سازمان خواربار کشاورزی ملل متحد (فائو)، تولید سالانه قارچ جهان در مجموع هفت میلیون و 700 هزار تن است که از این میزان، پنج میلیون تن مربوط به کشور چین، 761 هزار تن ایتالیا، 390 هزار تن آمریکا، 304 هزار تن هلند، 148 هزار تن اسپانیا، 115 هزار تن فرانسه است و ایران با تولید 90 هزار تن قارچ در سال، رتبه پنجم را در جهان دارد. سرانه تولید قارچ در ایران 1.2 کیلوگرم است، در حالی که میانگین سرانه تولید جهان 1.1 کیلوگرم است، بنابراین تولید قارچ ایران رقمی بالاتر از سرانه جهانی را نشان می دهد که در نوع خود جالب توجه است. اما سرانه مصرف قارچ خوراکی در کشورهای چین و آمریکا 5 کیلوگرم، در اروپا 4 کیلوگرم و در ایران  فقط 1.2 کیلوگرم است. 

 هم اکنون کشور چین با 688 هزار تن و هلند با 278 هزار تن کنسرو و تازه خوری قارچ خوراکی اولین و دومین صادرکننده این محصول در جهان به شمار می روند، در حالی که ایران در این زمینه صادرات ناچیزی دارد. در حال حاضر به طور رسمی سالانه حدود 1800 تن پرورش قارچ خوراکی از کشور صادر می شود. شروع پرورش قارچ در انباری خانه پدریبالا بودن سرانه تولید قارچ در ایران معلول گسترش پرورش این محصول به صورت خانگی است. طی سال های اخیر خیلی ها با طی دوره های آموزشی ساده و استفاده از فضاهای بلااستفاده منزل نظیر پارکینگ، زیر زمین و انباری به پرورش قارچ روی آورده اند و از این محل به کسب درآمد پرداخته اند. خانم سیده آسیه حسنی از جمله همین افراد است. او در سومین دوره همایش طلایه داران اقتصاد مقاومتی به عنوان تولید کننده برگزیده مورد تقدیر قرار گرفت.

پرورش قارچ خوراكی اهمیت بسزایی در كشور ما پیدا كرده است، با بالا رفتن هرروزه قیمت انواع محصولات پروتئینی خانواده گوشتی در كشور و كشف هرروزه مضرات این نوع از مواد باعث باز شدن فضا برای ورود محصولات پروتئینی سالم‌تر و با ارزش غذایی بالاتر، همانند قارچ به فرهنگ مصرف عموم گردیده است و جا افتادن هرروزه فرهنگ مصرف باعث ایجاد توجیه اقتصادی ایده آل در تولید قارچ شده است. همین مسئله موجب گردیده هر روزه جوانان و افراد با نبوغ بیشتری امكان تولید و پرورش و سود آوری آن در مقیاس كوچك و بزرگ را بررسی كنند از سوی دیگر سود ده بودن بسیاری واحد های تولیدی پراكنده شده در كل كشور، همچنین روبه گسترش بودن و بزرگتر شدن هر روزه این واحدها بر جذابیت این فعالیت اقتصادی افزوده است این فضا باعث وارد شدن افراد سود جو به این عرصه گردیده كه با عنوان هدایت و راهنمایی تولید كنندگان قارچ، سود سرشاری را از طریق گوناگون نصیب خود كرده اند و این افراد همانانی هستند كه این توهم را به غلط بوجود آورده اند كه تولید قارچ به هرشكل و شیوه ای سود آور و دارای توجیه اقتصادی بوده و سود سراری را نصیب تولید كننده می كند.

مراحل تولید قارچ
معمولا قارچ در بستری پرورش می‌یابد که به آن «کمپوست»، گفته می‌شود. کودی که قارچ در آن رشد می‌کند ترکیبی از کاه و کلش است و در واقع نوعی کود گیاهی به حساب می‌آید که به آن کمپوست گفته می‌شود و متقاضیان باید آن را به صورت کیسه‌ای و یا بلوکی از فروشندگان کود گیاهی خریداری کنند.
برای پرورش قارچ به یک سالن دارید که بسته به میزان تولید قارچ اندازه آن متفاوت است. ولی به طور میانگین برای پرورش پنج تن قارچ به یک سالن چهل متری نیاز دارید.
پرورش قارچ نیز به اقداماتی عایق کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما، قفسه‌بندی تهیه، آماده‌سازی و نصب تجهیزات نیازمند است.
تهیه بذر قارچ، کود مورد نیاز، مواد ضدعفونی کننده، مواد غذایی بذر قارچ که از جمله آن‌ها می‌توان به گندم پخته شده اشاره کرد از جمله اقداماتی هستند که در پرورش قارچ باید مورد توجه قرار گیرند.

علاوه بر این، پرورش قارچ نیاز به آموزشی از قبیل نحوه ضدعفونی سالن پرورش قارچ، تخته کوبی، پنجه دوانی یا میسلیوم رانی (12 روز اول)، خاک‌دهی، مقابل با بیمار شدن و یا اسیب دیدن محصول و همچنین آبیاری دارد که فردی که متمایل به پرورش قارچ خوراکی است باید ان را بیاموزد.

استهلاک تجهیزات – هزینه های جاری – درآمد فروش قارچ = سود خالص

هزینه های جاری برای یک سالن 10 تنی در یک دوره شامل هزینه های خرید مواد اولیه یعنی کمپوست و خاک و هزینه حمل و نقل، هزینه کارگری و هزینه شارژ (آب، برق، گاز) است که در این فرمول، هزینه اجاره سالن را جز هزینه های جاری حساب نکردیم چون می تواند بسیار متفاوت باشد(با نگاه به درآمد این سالن، می توان درآمد سالن های بزرگتر و کوچکتر را محاسبه کرد).
کمپوست و خاک و هزینه حمل برای این سالن در یک دوره، حدود 7.500.000 تومان می شود و هزینه کارگر(روزی 50 هزار تومان) هم برای این سالن در روزهای خاصی مانند روز ورود کمپوست، روز خاکدهی، روزهایی در فلش‌ها و روز تخلیه کمپوست و … حدود 1.000.000 تومان می شود.

هزینه آب و برق و گاز نیز ماهانه میانگین 400.000 تومان می شود که برای یک دوره 2 ماهه 800.000 تومان در نظر می گیریم ضمن اینکه هزینه استهلاک تجهیزات را هم برای هردوره 400.000 تومان در نظر می گیریم. نکته مهمتر، مقدار بازده و قیمت فروش است که این مقدار می تواند بسیار متفاوت باشد که در اینجا مقدار بازده را به صورت میانگین 23 درصد و قیمت فروش را کیلویی 6000 تومان در نظر می گیریم.
با در نظرگرفتن مطالب بالا و جانشانی آنها در فرمول مربوطه داریم:

13.800.000= 10.000*6000*0.23 = درآمد هر دوره قارچ
سودخالص=( استهلاک +هزینه جاری)- درآمد فروش قارچ
سودخالص= (400000+800000+1000000+7500000)-13800000
سودخالص=9700000-13800000
سودخالص=4100000
سودخالص هر ماه= سودخالص هر دوره تقسیم بر دو
سودخالص= 2050000

اما درصورتی که اجاره سالن هم باید پرداخت شود آن را از درآمد ماهیانه کسر کنید ضمن اینکه بعید است، بتوانید در یک سال شش دوره کامل کشت داشته باشید چون ممکن است هر دوره بیشتر از دوماه زمان ببرد و یا کمپوست سفارش داده شده با تاخیر برسد پس تقریبا در هر سال، باید 1 ماه را بدون کشت در نظر گرفت و اگر اجاره باید پرداخت شود هزینه اجاره آن ماه را در نظر گرفت.

نکته دوم : مدتی قبل از عید نوروز و مدتی بعد از عید نوروز و روزهایی در محرم و تعطیلات دیگر سال قیمتها کاهش پیدا می کند و این مسئله را نیز باید در نظر گرفت.
نکته سوم : ممکن است در طول دوره پرورش مقداری از بستر شما آلوده شود و دچار بیماری شود که این موضوع روی مقدار برداشت شما تاثیر منفی خواهد داشت.
با در نظر گرفتن سه نکته بالا سود هر سالن ماهانه حدود 1.500.000 هزار تومان می توان در نظر گرفت.