پوسيدگي دندان شیری کودکان در سنين مختلف به عوامل مختلف بستگي دارد. مثلاً پوسيدگي دندان در کودک 6 ماه تا دو ساله که هنوز شير مي‏خورد با پوسيدگي دندان در کودک 3 تا 5 ساله و بالاتر فرق مي‏کند. بهتر است بدانيم چه عواملي در پوسيدگي دندانهاي کودکانمان نقش دارند. اين عوامل به ترتيب سن کودک، از مصرف شير مادر يا شيشه شير شروع و تا مصرف شيريني و شکلات بيش از حدّ و عدم رعايت بهداشت دهان ادامه پيدا مي‌کند.
چه عواملي باعث پوسيدگي دندان‌ها مي‌شود؟

پوسیدگی دندان شیری زمانی اتفاق می افتد که دهان کودک پر از باکتری شود. این باکتری ها اسید تولید می کنند و مینای دندان کودک را از بین می برند.

انتقال بزاق دهان والدین به دهان کودک

گاهی پدر و مادر یا پرستاران بچه بزاق دهان خودشان را وارد دهان کودک می کنند و این‌گونه باکتری های دهانشان به دهان کودک منتقل می شود. غذا دادن به کودک با قاشق خودتان، آب دادن به او با لیوان لب‌زده خودتان، تست کردن غذای کودک قبل از غذا دادن به او و تمیزکردن پستانک بچه با دهان، همگی از جمله مواردی هستند که باعث جابجایی بزاق و انتقال آن به دهان کودک می شود.

باقی ماندن مواد غذایی در دهان کودک

یکی دیگر از مواردی که می تواند باعث پوسیدگی دندان کودک شود، این است که مواد غذایی و مایعات (به جز آب) برای طولانی مدت یا به تعداد دفعات بالا در طول روز در دهان کودک باقی بماند. باکتری های موجود در دهان، شکرهای طبیعی و مصنوعی موجود در مواد غذایی را تبدیل به اسید می کنند و این اسید لایه رویی دندان را در خودش حل می کند. درنتیجه پوشش دندان از بین رفته و دندان شروع به پوسیدگی می کند.

شیر خوردن کودک هنگام خواب

يکي از علل پوسيدگي دندان‎ها در اوايل رويش، قراردادن شيشه شير يا سينه مادر به مدت طولاني، مخصوصاً شب تا صبح و در سنين بالاتر مصرف شيريني و عدم رعايت بهداشت دهان و دندان است.
یکی از رایج ترین دلایل جمع شدن مواد غذایی در دهان و پوسیدگی دندان این است که والدین هنگام خواب به کودکانشان شیشه شیر می دهند که حاوی شیر، آبمیوه یا مواد دیگر است (حتی اگر آن ها را با آب مخلوط کرده باشند). نوشابه، آب شکر یا نوشیدنی های شیرین دیگر هم از موادی هستند که هرگز نباید موقع خواب به بچه ها بدهید. حتی در طول روز هم اگر به کودک اجازه دهید مرتب شیشه شیر (یا شیشه های نی‌دار حاوی نوشیدنی های دیگر) به دهان داشته باشد و نوشیدنی هایی به جز آب مصرف کند، دندانش در معرض پوسیدگی قرار می گیرد.

دندان شیری نوزادان معمولا فقط به دلیل شیر خوردن از سینه مادر خراب نمی شود (هرچند زیاد و به مدت طولانی شیر بخورند) اما با این حال مادران باید حواسشان به شستشوی دهان کودک باشد و همیشه با استفاده از فلوراید و انجام توصیه های تغذیه‌ای سالم، از دندان نوزاد مراقبت کنند.

بايد به اين نکته توجه داشت که پس از شيردهي، شيشه شير يا سينه مادر را بلافاصله از دهان کودک خارج کرده و ترجيحاً بعد از شير به کودک آب داد و يا با تکه‎اي گاز يا پارچه نخي مرطوب دندان‎هاي کودک را پاک کرد. زيرا ماندن بقاياي شير در دهان، فرصت مناسبي براي فعاليت عوامل ميکروبي و مخرب دندان‎ها خواهد بود و در مورد شکلات و شيريني سعي کنيد کودکان شکلات و شيريني و قند مصرف نکنند، شايد اين يک کار غيرممکن باشد ولي سعي کنيد تا فرزندان کوچک شما دندان‎هاي سالمي داشته باشند که طبعاً اين دندان‎هاي شیری سالم باعث تغذيه مناسب و رشد و نمو بهتر آنها خواهد شد. اگر مي‎خواهيد چاي يا قهوه به فرزندتان بدهيد سعي کنيد به صورت شيرين کرده باشد تا نتوانند قند را بجوند چون بدين طريق به ميناي دندان‎هاي خود آسيب مي‌رسانند. شيريني و شکلات براي کودکان جذابيت خاصي دارد مطمئن باشيد شما نمي‎توانيد مانع اين جذابيت شويد ولي مي‎توانيد او را تشويق به مسواک زدن کنيد، تا هم نياز کودک را پاسخ داده باشيد و هم از عوارض ناشي از مصرف شيريني کاسته باشيد
چه زماني بايد به دندانپزشک مراجعه کرد؟

حتماً از شش ماهگي يعني درست مصادف با رويش اولين دندان شيري که در دهان ظاهر مي‎شود جهت راهنمايي‎هاي بهداشتي و پيشگيرانه به دندانپزشکتان مراجعه کنيد و نيز مسواک مناسب سن کودک و نحوه مسواک زدن را حتماً از دندانپزشکتان جويا شويد.

بايد توجه داشت،پس از رويش دندان‎هاي شيري جهت فلورايد درماني که باعث جلوگيري از پوسيدگي دندان‎هاي کودک شما مي‌شود با دندانپزشک خود در تماس باشيد.
فلورايد تراپي را از چه سني بايد شروع کرد؟

معمولاً درمان فلورايد تراپي از دو سالگي براي کودکان بدون هيچگونه پوسيدگي هر 6 ماه يکبار و براي کودکان با يک يا چند پوسيدگي هر سه ماه يکبار انجام ميشود و اين درمان تا سن مدرسه که دهانشويه به کودکان ارائه ميشود، ادامه پيدا مي‌کند.
فلوراید ماده ای است که باعث پیشگیری از پوسیدگی دندان شیری میشود . بهترین راه رسیدن فلوراید کافی به بدن ، نوشیدن آب حاوی فلوراید است . اما از آنجا که در کشور ما امکان تنظیم میزان دقیق فلوراید آب وجود ندارد اکثر نواحی فاقد میزان مناسب فلوراید هستند. در اکثر نقاط تهران میزان فلوراید آب پایین است و کودکان این ناحیه مستعد پوسیدگی دندان هستند.
در این نواحی بهترین راه ، استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید است . مسواک زدن تا سن 6 سالگی بر عهده والدین است . از سن سه سالگی به بالا ، بعد از اینکه پدر یا مادر دندانهای کودک را تمیز کرد مسواک به دست کودک داده می شود تا تمرینی برای آینده باشد.

راه درمان پوسیدگی دندان کودکان

اولین دندان کودک معمولا حدود شش ماهگی درمی‌آید که بیشتر اوقات هم دندان جلویی پایینی است. زمان درآمدن دندان های اصلی معمولی در بچه ها یکسان است اما زمان دندان درآوردن بین نوزادان معمولا تفاوت بیشتری دارد. با این حال، به‌صورت متوسط هشت دندان اولی (چهار دندان جلویی بالا و پایین) بین ۹ تا ۱۲ ماهگی کامل می شوند.

دندان های جلویی معمولا اولین دندان هایی هستند که کودک درمی‌آورد لذا درمان پوسیدگی دندان جلو کودکان اهمیت بالایی دارد. طبق گفته کلینیک Cleveland دندان های جلویی پایینی معمولا بین ۶ تا ۱۰ ماهگی و دندان های جلویی بالا بین ۸ تا ۱۲ ماهگی درمی‌آیند. به همین خاطر، پیش‌بینی می شود این دندان ها اولین دندان هایی باشند که در سن شش یا هفت سالگی لق می شود.

ترمیم دندان شیری کودکان با بیهوشی

اگر کودک دچار پوسیدگی دندان شیری شود باید تحت درمان قرار بگیرد و فرق نمی کند در چه سنی باشد. گاهی اوقات برای این کار لازم است بیحسی موضعی یا داروی بیهوشی کامل به او بزنند زیرا ممکن است این فرایند درد داشته باشد. گاهی هم سروصدای زیاد ابزار دندانپزشکی کودک را می ترساند و گاهی برای انجام فرایند کارهای زیادی لازم است و کودک باید کاملا بی حرکت دراز بکشد. هدف این است که تا حد امکان روند درمانی را بدون درد و در امن ترین حالت ممکن پیش ببریم.
وقتی درمورد بیهوشی و بیحسی با پزشک صحبت کردید از او بپرسید دقیقا چه کسی این داروها را به او می دهد (یا تزریق می کند) و چه کسی در حین عمل باید حواسش به بچه باشد.