پوسیدگی دندان شیری کودکان در سنین مختلف به عوامل مختلف بستگی دارد. مثلاً پوسیدگی دندان در کودک ۶ ماه تا دو ساله که هنوز شیر می‏خورد با پوسیدگی دندان در کودک ۳ تا ۵ ساله و بالاتر فرق می‏کند. بهتر است بدانیم چه عواملی در پوسیدگی دندانهای کودکانمان نقش دارند. این عوامل به ترتیب سن کودک، از مصرف شیر مادر یا شیشه شیر شروع و تا مصرف شیرینی و شکلات بیش از حدّ و عدم رعایت بهداشت دهان ادامه پیدا می‌کند.
چه عواملی باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شود؟

پوسیدگی دندان شیری زمانی اتفاق می افتد که دهان کودک پر از باکتری شود. این باکتری ها اسید تولید می کنند و مینای دندان کودک را از بین می برند.

انتقال بزاق دهان والدین به دهان کودک

گاهی پدر و مادر یا پرستاران بچه بزاق دهان خودشان را وارد دهان کودک می کنند و این‌گونه باکتری های دهانشان به دهان کودک منتقل می شود. غذا دادن به کودک با قاشق خودتان، آب دادن به او با لیوان لب‌زده خودتان، تست کردن غذای کودک قبل از غذا دادن به او و تمیزکردن پستانک بچه با دهان، همگی از جمله مواردی هستند که باعث جابجایی بزاق و انتقال آن به دهان کودک می شود.

باقی ماندن مواد غذایی در دهان کودک

یکی دیگر از مواردی که می تواند باعث پوسیدگی دندان کودک شود، این است که مواد غذایی و مایعات (به جز آب) برای طولانی مدت یا به تعداد دفعات بالا در طول روز در دهان کودک باقی بماند. باکتری های موجود در دهان، شکرهای طبیعی و مصنوعی موجود در مواد غذایی را تبدیل به اسید می کنند و این اسید لایه رویی دندان را در خودش حل می کند. درنتیجه پوشش دندان از بین رفته و دندان شروع به پوسیدگی می کند.

شیر خوردن کودک هنگام خواب

یکی از علل پوسیدگی دندان‎ها در اوایل رویش، قراردادن شیشه شیر یا سینه مادر به مدت طولانی، مخصوصاً شب تا صبح و در سنین بالاتر مصرف شیرینی و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است.
یکی از رایج ترین دلایل جمع شدن مواد غذایی در دهان و پوسیدگی دندان این است که والدین هنگام خواب به کودکانشان شیشه شیر می دهند که حاوی شیر، آبمیوه یا مواد دیگر است (حتی اگر آن ها را با آب مخلوط کرده باشند). نوشابه، آب شکر یا نوشیدنی های شیرین دیگر هم از موادی هستند که هرگز نباید موقع خواب به بچه ها بدهید. حتی در طول روز هم اگر به کودک اجازه دهید مرتب شیشه شیر (یا شیشه های نی‌دار حاوی نوشیدنی های دیگر) به دهان داشته باشد و نوشیدنی هایی به جز آب مصرف کند، دندانش در معرض پوسیدگی قرار می گیرد.

دندان شیری نوزادان معمولا فقط به دلیل شیر خوردن از سینه مادر خراب نمی شود (هرچند زیاد و به مدت طولانی شیر بخورند) اما با این حال مادران باید حواسشان به شستشوی دهان کودک باشد و همیشه با استفاده از فلوراید و انجام توصیه های تغذیه‌ای سالم، از دندان نوزاد مراقبت کنند.

باید به این نکته توجه داشت که پس از شیردهی، شیشه شیر یا سینه مادر را بلافاصله از دهان کودک خارج کرده و ترجیحاً بعد از شیر به کودک آب داد و یا با تکه‎ای گاز یا پارچه نخی مرطوب دندان‎های کودک را پاک کرد. زیرا ماندن بقایای شیر در دهان، فرصت مناسبی برای فعالیت عوامل میکروبی و مخرب دندان‎ها خواهد بود و در مورد شکلات و شیرینی سعی کنید کودکان شکلات و شیرینی و قند مصرف نکنند، شاید این یک کار غیرممکن باشد ولی سعی کنید تا فرزندان کوچک شما دندان‎های سالمی داشته باشند که طبعاً این دندان‎های شیری سالم باعث تغذیه مناسب و رشد و نمو بهتر آنها خواهد شد. اگر می‎خواهید چای یا قهوه به فرزندتان بدهید سعی کنید به صورت شیرین کرده باشد تا نتوانند قند را بجوند چون بدین طریق به مینای دندان‎های خود آسیب می‌رسانند. شیرینی و شکلات برای کودکان جذابیت خاصی دارد مطمئن باشید شما نمی‎توانید مانع این جذابیت شوید ولی می‎توانید او را تشویق به مسواک زدن کنید، تا هم نیاز کودک را پاسخ داده باشید و هم از عوارض ناشی از مصرف شیرینی کاسته باشید
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

حتماً از شش ماهگی یعنی درست مصادف با رویش اولین دندان شیری که در دهان ظاهر می‎شود جهت راهنمایی‎های بهداشتی و پیشگیرانه به دندانپزشکتان مراجعه کنید و نیز مسواک مناسب سن کودک و نحوه مسواک زدن را حتماً از دندانپزشکتان جویا شوید.

باید توجه داشت،پس از رویش دندان‎های شیری جهت فلوراید درمانی که باعث جلوگیری از پوسیدگی دندان‎های کودک شما می‌شود با دندانپزشک خود در تماس باشید.
فلوراید تراپی را از چه سنی باید شروع کرد؟

معمولاً درمان فلوراید تراپی از دو سالگی برای کودکان بدون هیچگونه پوسیدگی هر ۶ ماه یکبار و برای کودکان با یک یا چند پوسیدگی هر سه ماه یکبار انجام میشود و این درمان تا سن مدرسه که دهانشویه به کودکان ارائه میشود، ادامه پیدا می‌کند.
فلوراید ماده ای است که باعث پیشگیری از پوسیدگی دندان شیری میشود . بهترین راه رسیدن فلوراید کافی به بدن ، نوشیدن آب حاوی فلوراید است . اما از آنجا که در کشور ما امکان تنظیم میزان دقیق فلوراید آب وجود ندارد اکثر نواحی فاقد میزان مناسب فلوراید هستند. در اکثر نقاط تهران میزان فلوراید آب پایین است و کودکان این ناحیه مستعد پوسیدگی دندان هستند.
در این نواحی بهترین راه ، استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید است . مسواک زدن تا سن ۶ سالگی بر عهده والدین است . از سن سه سالگی به بالا ، بعد از اینکه پدر یا مادر دندانهای کودک را تمیز کرد مسواک به دست کودک داده می شود تا تمرینی برای آینده باشد.

راه درمان پوسیدگی دندان کودکان

اولین دندان کودک معمولا حدود شش ماهگی درمی‌آید که بیشتر اوقات هم دندان جلویی پایینی است. زمان درآمدن دندان های اصلی معمولی در بچه ها یکسان است اما زمان دندان درآوردن بین نوزادان معمولا تفاوت بیشتری دارد. با این حال، به‌صورت متوسط هشت دندان اولی (چهار دندان جلویی بالا و پایین) بین ۹ تا ۱۲ ماهگی کامل می شوند.

دندان های جلویی معمولا اولین دندان هایی هستند که کودک درمی‌آورد لذا درمان پوسیدگی دندان جلو کودکان اهمیت بالایی دارد. طبق گفته کلینیک Cleveland دندان های جلویی پایینی معمولا بین ۶ تا ۱۰ ماهگی و دندان های جلویی بالا بین ۸ تا ۱۲ ماهگی درمی‌آیند. به همین خاطر، پیش‌بینی می شود این دندان ها اولین دندان هایی باشند که در سن شش یا هفت سالگی لق می شود.

ترمیم دندان شیری کودکان با بیهوشی

اگر کودک دچار پوسیدگی دندان شیری شود باید تحت درمان قرار بگیرد و فرق نمی کند در چه سنی باشد. گاهی اوقات برای این کار لازم است بیحسی موضعی یا داروی بیهوشی کامل به او بزنند زیرا ممکن است این فرایند درد داشته باشد. گاهی هم سروصدای زیاد ابزار دندانپزشکی کودک را می ترساند و گاهی برای انجام فرایند کارهای زیادی لازم است و کودک باید کاملا بی حرکت دراز بکشد. هدف این است که تا حد امکان روند درمانی را بدون درد و در امن ترین حالت ممکن پیش ببریم.
وقتی درمورد بیهوشی و بیحسی با پزشک صحبت کردید از او بپرسید دقیقا چه کسی این داروها را به او می دهد (یا تزریق می کند) و چه کسی در حین عمل باید حواسش به بچه باشد.