یرقان یا زردی بیماری نیست بلکه نوعی اختلال کبدی است که علائمی مانند تغییر رنگ و زرد شدن پوست و چشمها را به همراه دارد.
این اتفاق ناشی از بالا بودن مقدار غلظت بیلی روبین خون است. یرقان در صورتی رخ میدهد که یک اختلال در سوخت و ساز طبیعی یا دفع بیلیروبین وجود داشته باشد. این اختلال در سوخت و ساز بدن یا دفع بیلیروبین میتواند در مراحل مختلفی رخ دهد.
از علل بروز یرقان یا زردی می توان به مشکلات در هپاتیت ، التهاب کبد، انسداد مجرای صفرا و سندرم ژیلبرت دانست، توضیح داد: در میان این علتها سندرم ژیلبرت از همه کم خطرتر است چراکه در این عارضه، هنگامی که دچار سرماخوردگی، گرسنگی، اضطراب و عصبانیت میشود، بیلیروبین خون افزایش یافته و چشمها و پوست بدن زرد میشود. این عارضه مادرزادی است و هیچگونه خطری ندارد و در صورت برطرف شدن علتهای گفته شده مثل رفع گرسنگی، رنگ پوست و چشم به حالت طبیعی باز میگردد و به عبارتی اصلا بیماری محسوب نمیشود.
قطع و کم کردن مصرف شیرینیها، غذاهای پرچرب، سرخ کرده، پر ادویه، انواع بستنی، فالوده، مواد نشاستهای میتواند در کاهش زردی کمک کند.مصرف انواع آش، آبگوشت و سوپ جو در اصلاح عمل گوارش نقش موثری دارد به گونهای که باعث دفع هر چه بهتر صفرا و درمان بیماری خواهد شد.گرمک دارای موادی چون پروتیین، چربی، کلسیم، آهن و ویتامین هایی چون آ، ب، ث و از میوه های پرآب تابستان است.گرمک حاوی بیش از ۱۰ نوع هورمون گیاهی و آنزیم بوده ومصرف آن موجب طراوت پوست می شود. برای کسانی که دچار کم خونی یا سل ریوی یا مبتلا به یبوست، بواسیر، نقرس و رماتیسم هستند، مفید است.
این میوه دارای خواص دیگری نظیر خرد کننده سنگ کلیه ومثانه بوده و برای کسانی که پوست و موی خشک دارند مفید و سودمند است. گرمک از چین وچروک پوست و پیری زودرس جلوگیری و کک مک و لکه های سیاه صورت را برطرف می کند.
یرقان در نوزادان
بیشتر از نیمی از نوزادان طبیعی و سالم در چند روز اول زندگی در پوست صورت خود ته رنگ زرد پیدا می کنند. اگر کودک شما چنین است، احتمالاً چیز نگران کننده ای نیست ولی مخصوصاً اگر شکم و یا پاهای کودک زرد به نظر می رسد باید آنرا به پزشک خود نشان دهید.
زردی در یک کودک سالم زمانی اتفاق می افتد که سطح بیلی روبین در خون بالا می رود. بیلی روبین ماده شیمیایی است که در اثر تخریب طبیعی سلولهای قرمز پیر تولید می شود. نوزادان سطح بیلی روبین بالاتری دارند چون تعداد گلبولهای قرمز حامل اکسیژن در آنها زیادتر است و کبد جوان آنها نمی تواند بیلی روبین اضافی را متابولیزه کند. هر چه سطح بیلی روبین بالاتر از نرمال می رود، زردی از سر به پائین به سمت گردن و سپس به قفسه سینه پیش می رود تا اینکه در موارد شدید نهایتاً به پنجه پا می رسد. این نوع زردی که اصطلاحاً فیزیولوژیک نامیده می شود (برخلاف انواع نادر و شدیدتری که بدلیل بیماری کبدی یا ناسازگاری خونی با مادر ایجاد می شود) معمولاً خطری برای سلامت شیرخواران سالم و رسیده (نه ماهه متولد شده) محسوب نمی شود.
آیا بروز یرقان یا زردی به معنای هپاتیت است؟
اگر چنانچه اختلالی در فعالیت کبد (مانند هپاتیت در بدن) ایجاد شود یا مسیر خروجی صفرا انسداد یابد و فرد دچار سنگ صفراوی شود، بیلی روبین دفع نخواهد شد، در نتیجه به دلیل تجمع بیلی روبین در بدن، فرد دچار زردی می شود بنابراین بروز زردی به معنای هپاتیت نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد.
آیا مصرف زیاد هویج نیز می تواند سبب زردی شود؟
به عنوان مثال همولیز(تخریب سریع گلبول های قرمز) می تواند منجر به زردی شود. همچنین مصرف فراوان هویج نیز می تواند باعث زردی شود. در بسیاری از میوه ها و سبزی ها مانند هویج و نارنگی، ماده زرد رنگی به نام « کاروتن» وجود دارد. اگر فردی روزی یک لیوان آب هویچ بنوشد. کبد توانایی لازم برای سوخت و ساز و دفع آن را نخواهد داشت. در نتیجه با افزایش میزان آن در بدن، این ماده در زیر پوست جمع شده و باعث زرد شدن پوست می شود. زردی حاصل از استفاده از هویج بیشتر در اطفال به وجود می آید اما زردی حاصل از آن با بیماری زردی یا یرقان تفاوت دارد.
تفاوت اصلی این نوع زردی با زردی حاصل از بیماری کبدی و خونی ناشی از تجمع رنگدانه کاروتن در خون به دلیل مصرف بیش از حد مواد غذایی است. در این نوع زردی، صلبیه چشم ( سفیده چشم) زرد نمی شود بنابراین اگر مصرف این نوع مواد غذایی کاهش یابد، زردی به تدریج در طول چند هفته از بین می رود و مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
در حال حاضر بسیاری از مبتلایان به هپاتیت و به ویژه ناقلان هپاتیت«بی» سابقه ای از زردی ندارند و زرد نیستند.