جنگل هیرکانی قدمتی بسیار طولانی دارند. تخمین زده می شود که قدمت این جنگل ها به ۲۵ الی ۵۰ میلیون سال پیش بازگردد. جنگل های هیرکانی را باید جزو ارزشمندترین منابع طبیعی مشترک میان ایران و آذربایجان دانست.
برای دیدن جنگل های هیرکانی شهرهای مختلفی را میتوانید انتخاب کنید. محدوده آنها از مازندران شروع میشود، به گیلان میرسد و تا گرگان و تبریز هم میرود.
جنگل های هیرکانی را باید جزو ارزشمندترین منابع طبیعی مشترک میان ایران و آذربایجان دانست. پیشنهاد میکنیم زودتر، ورود به آنها و لذت بردن از جنگل هیرکانی را در برنامه خود قرار بدهید، چرا که با سرعت بالایی در حال نابودی هستند!
جنگل های هیرکانی را ما ایرانیان با عنوان «جنگل های شمال» یاد میکنیم. به عبارتی بخش قابل توجهی از جنگل هایی که در سرسبزترین نقاط شمال کشورمان قرار دارند، بخشی از هیرکانی به شمار میروند. آنها در ضلع جنوبی دریای خزر واقع شدهاند. نکته مهم درباره آنها، اشتراکشان بین ایران و آذربایجان است. به عبارتی قسمتهایی از این منابع طبیعی ارزشمند در کشور آذربایجان قرار دارند.
عمر آنها بیش از چیزی است که تصور میکنید. حتی برخی باستان شناسان، که نظریه آنها کمتر مورد قبول قرار گرفته است، عمر جنگل های هیرکانی را مساوی با آخرین زمان حضور دایناسورها روی کره زمین (حدود ۶۵ میلیون سال پیش) میدانند .
گونههای درختی مختلفی در جنگلهای هیرکانی وجود دارند. سرمای زیاد هوا در کشورهای اروپایی و یا در سیبری اجازهی بقا به این گونهها را نداده است. ولی آب و هوای متعادل در جنوب دریای مازندران فرصت کافی برای رشد و بقا را برای آن ها فراهم کرده است. بنابراین رشد و حضور آنها از سطح دریا شروع شده و تا ارتفاع ۲۸۰۰ متری نیز حضور دارند. بهصورت کلی، جنگل های هیرکانی حدود ۵۵ هزار کیلومتر مربع مساحت دارند و بخش اعظم آن در ایران قرار گرفته است و باقی آن در کشور آذربایجان قرار دارد. آمار دقیقتر به این صورت است که دو میلیون هکتار از این جنگل ها در ایران قرار دارد و از سوی دیگر تنها ۲۰ هزار هکتار از آن در کشور آذربایجان قرار گرفته است. همانطور که بیان شده بود، این درختان قدمتی بسیار طولانی دارند و عمر آن ها به دوران دایناسورها و عصر یخبندان باز می گردد. در آن زمان، بیشتر مساحت خطه شمالی کشور توسط این جنگل ها پوشیده شده بود، ولی عصر یخبندان باعث کوچک شدن مساحت و تراکم آن ها شده بود. این زوال در آینده نیز ادامه پیدا کرد و امروزه تنها بخش های یاد شده باقی مانده اند.
یکی از دلایل اهمیت فراوان جنگلهای هیرکانی، پوشش گیاهی بسیار غنی آن است. در حقیقت بیش از ۳۲۰۰ گونه گیاهی در این جنگلها قرار دارند. برای درک بیشتر این ادعا جالب است بدانید که جنگلهای هیرکانی تنها حدود ۷ درصد آر خاک ایران را شامل میشوند، ولی حدود ۴۴ درصد از آوندداران شناخته شده در ایران در این جنگلها هستند. در میان این تنوع گونههای گیاهی، تنها ۱۵۰ گونه درخت بومی در جنگلهای هیرکانی وجود دارد که عموم آنها در دسته بندی درختان سبز تابستانی و یا پهن برگان خزان کننده قرار میگیرند که معروفترین های آنها را شاید بتوان درختان انجیلی و شمشاد دانست. درختان دیگری مانند توسکا، ممرز، نارون، بلوط، راش، بارانک، شمشاد، راش، افرا، نارون، زبان گنجشک، سرخدار و نمدار نیز در این جنگلها به وفور رشد میکنند.