لکنت زبان اختلالی در گفتار است که در آن صداها، هجا ها یا کلمات تکرار یا طولانی تر از حد معمول بیان می شوند و فرد نمی تواند کلمات را به صورت پیوسته ادا کند. افرادی که لکنت زبان دارند می دانند چه می خواهند بگویند، اما به سختی آن را بیان می کنند. برای مثال ممکن است یک کلمه، یک هجا، حروف بی صدا و صدا دار را تکرار یا به صورت طولانی بیان کنند. یا اینکه حین سخنرانی ممکن است متوقف شوند زیرا به یک کلمه یا صدای مشکل داربر می خورند. لکنت زبان ممکن است در میان کودکان کوچکتربه عنوان بخش طبیعی از یادگیری صحبت باشد. در کودکان کوچکتر ممکن است هنگامی که توانایی گفتاری و زبانی آنها به اندازه کافی پیش رفت نکرده تا بتوانند آنچه که می خواهند را بگویند دچار لکنت زبان باشند. با این حال، گاهی اوقات لکنت زبان یک وضعیتی مزمن است که تا بزرگسالی ادامه می یابد. این نوع لکنت زبان می تواند بر روی اعتماد به نفس و تعاملات فرد با دیگران تاثیر بگذارد. کودکان و بزرگسالانی که لکنت زبان دارند ممکن است از درمان هایی مانند گفتار درمانی، استفاده از دستگاه های الکترونیکی برای بهبود روان بودن گفتار و درمان شناختی رفتاری بهره مند شوند.
علت لکنت زبانی یا گرفتگی زبان در کودکان معمولاً ناشی از شکل نگرفتن مسیرهای عصبی مغز است که با بزرگ شدن کودک به تدریج درمان می شود. ولی بزرگسالان هم در مواردی به لکنت زبان دچار میشوند که لکنت اکتسابی یا دیررس می گویند. این نوع لکنت اغلب در اثر سکته های مغزی ایجاد می شود ، حتی عواملی مانند ضربه به سر و مسائل عاطفی منجر به ایجاد لکنت زبان ناگهانی در بزرگسالان می شود.
از عوامل مهمی که باعث ایجاد لکنت زبانی ناگهانی در بزرگسالان می شود میتوان به فشارهای عصبی، کم بودن میزان اعتماد به نفس، خجالتی بودن فرد؛ عدم تمرکز و عدم توانایی برقراری روابط با دوستان را نام برد.
بررسی ها نشان می دهد که افراد بالغی که عصبی، خجالتی، پرخاشگر، احساساتی و ناپایدار هستند، بیش تر به لکنت دچار می شوند. این مورد به همین ترتیب در میزان خویش دوستی و اعتماد به نفسشان هم دچار مشکل می شوند. بنابرین برای از بین بردن آن باید فرد از نظر ذهنی و درونی خود را به سطح خوبی برساند تا بتواند این موانع را که بر گرفتگی زبان می افزایند، از میان بردارد.
پیش بینی این که آیا لکنت زبانی در کودک برای مدت طولانی ادامه دارد، خیلی حیاتی و ضروری است. این کار را بصورت دقیق با استفاده از ازمایش، مشاهده و مصاحبه انجام می دهند. ولی پیش بینی احتمال این که لکنت زبانی در یک کودک بزرگتر یا بزرگ سال برای طولانی مدت بصورت مداوم ادامه دارد، آنچنان اهمیتی ندارد زیرا به احتمال زیاد مشکل به اندازه ای طولانی بوده است که دیگر نیازی به پیش بینی نیست و شخص باید در اولین فرصت به درمان اقدام کند.
ترکیبی از عوامل متعدد می تواند موجب لکنت زبان شود.علل احتمالی لکنت زبان عبارتند از:
اختلال در کنترل حرکت گفتار: برخی شواهد نشان می دهند که اختلال در کنترل گفتار مانند زمانبندی و ناهماهنگی حسی و حرکتی می تواند منجر به لکنت زبان شود.
ژنتیک: به نظر می رسد لکنت زبان به دنبال برخی اختلالات ژنتیکی دیده می شود.
آسیب مغزی: شیوا و روان صحبت کردن به دنبال علل دیگری نیز می تواند دچار اختلال شود. سکته مغزی، آسیب های مغزی و سایر اختلالات مغزی می تواند موجب کندی در گفتار، مکث یا تکرار صداها شود.
آسیب احساسی: شیوا و روان صحبت کردن نیز می تواند به دنبال زمینه های احساسی و اضطرابی نیز مختل شود. افرادی که لکنت زبانی ندارند نیز ممکن است به دنبال فشار های روحی و عصبی دچار لکنت زبانی شوند. مشکلات گفتاری که که پس از یک ضربه ی عاطفی ظاهر می شوند (لکنت روانی) غیر معمول هستند و مانند لکنت های رشدی نیستند.
عوامل خطر لکنت زبان
لکنت زبانی درمردان بیش تر از زنان دیده می شود. عواملی که فرد را مستعد لکنت زبانی می کنند عبارتند از:
تاخیر رشد دردوران کودکی: کودکان مبتلا به تاخیر رشد و سایر مشکلات گفتاری بیش تر از دیگران دچار لکنت زبان می شوند.
سابقه خانوادگی لکنت زبانی
استرس: استرس در خانواده، انتظارات بالای والدین یا هر نوع فشار روحی می تواند لکنت زبانی را بدتر کند.
درمان لکنت زبان
لکنت زبان ممکن است در هر سنی رخ دهد. پاتولوژیست گفتار و زبان پس از ارزیابی های کامل می تواند در مورد بهترین روش درمان تصمیم بگیرد. برای درمان کودکان و بزرگسالانی که لکنت زبانی دارن، روش های مختلفی در دسترس هستند. از آنچا که متغیر های مختلف و نیازهای فردی متفاوت است یک روش یا ترکیبی از روش هایی که برای یک فرد موثر است ممکن است برای فرد دیگر مفید نباشد.
لکنت زبانی ممکن است با درمان به طور کامل برطرف نشود اما می تواند مهارت های کمک کننده زیر را به فرد آموزش دهد:
- پیشروی در روانی کلام
- بهبود ارتباطات موثر
- مشارکت کامل در فعالیت های شغلی، اجتماعی و مدرسه
چند مثال از از روش های درمان که اثر بخشی آن اثبات نشده، عبارتند از:
گفتار درمانی: گفتار درمانی به شما یاد می دهد که سرعت گفتار خود را کم کنید و بدانید که چه موقع دچار لکنت زبان می شوید. شما ممکن است هنگام شروع گفتاردرمانی به آرامی و عمدا صحبت کنید اما با گذشت زمان می توانید یک الگوی گفتاری طبیعی تری داشته باشید.
ابزارهای الکتریکی: ابزار های الکترونیکی متعددی برای افزایش روان گفتار وجود دارد.
درمان رفتاری شناختی: این نوع روان درمانی می تواند به شما کمک کند تا بتوانید روش های تفکر را که موجب بدتر شدن لکنت زبان شما می شود را شناسایی کرده و تغییر دهید. همچنین می تواند در حل مشکلات مربوط به لکنت زبان مانند اعتماد به نفس، اضطراب و استرس به شما کمک کند.
تعامل کودک و والدین: مداخله والدین در تکنیک های تمرین در خانه، بخش مهمی از کمک به کودک برای مقابله با لکنت زبانی به ویژه در برخی روش ها است. برای تعیین بهترین روش برای فرزندتان، از راهنمایی های پاتولوژیست گفتار و زبان کمک بگیرید.
علائم لکنت زبان چیست؟
علائم لکنت زبانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دشواری در شروع یک کلمه، عبارت یا جمله
- طولانی کردن یک حرف یا صدا در یک کلمه
- تکرار کردن یک صدا، بخش یا کلمه
- سکوت مختصر برای هجا یا کلمات خاص، یا مکث در یک کلمه
- اضافه کردن کلماتی مانند um هنگامی که گفتن کلمه ی بعد دشوار است
- تنش بیش از حد و حرکت صورت و اندام فوقانی برای فهماندن کلمه
- اضطراب به هنگام صحبت کردن
- ناتوانی در برقراری ارتباطی موثر
مشکلات گفتاری لکنت زبانی ممکن است همراه با هر کدام از علائم زیر دیده شود:
- چشمک زدن سریع
- لرزش لب ها و فک
- تیک صورت
- تکان خوردن سر
- قفل کردن مشت ها
عوارض لکنت زبانی چیست؟
لکنت زبانی می تواند موجب هر کدام از عوارض زیر شود:
- اشکال در ارتباط با دیگران
- مضطرب بودن هنگام صحبت کردن
- صحبت نکردن یا اجتناب از موقعیت هایی که نیاز به صحبت کردن دارد
- فقدان موفقیت های شغلی، اجتماعی و تحصیلی
- اعتماد به نفس پایین