سیروز کبد وضعیتی را توصیف میکند که در آن بافت زخم به تدریج جایگزین سلولهای سالم کبدی میشود. سیروز کبد یک بیماری پیشرفته است که طی سالها به آرامی در حال رشد است. در صورت عدم درمان این بیماری و ادامه یافتن این روند، عملکرد کبدی مختل میگردد. برای ایجاد سیروز ، طولانی مدت، آسیب مداوم به کبد باید رخ دهد. هنگامی که بافت سالم کبد تخریب و با بافت اسکار جایگزین میشود، وضعیت جدی میشود که این وضعیت میتواند جریان خون به کبد را متوقف کند. این بیماری به علت بسیاری از بیماریها و بیماریهای کبدی مانند هپاتیت و مصرف مداوم الکل رخ میدهد. در ادامه با نحوه تشخیص و درمان سیروز کبدی بیشتر آشنا میشویم.
سیروز کبد یک بیماری مزمن است که اندام کبد را تحت تاثیر قرار می دهد. کبد بزرگترین اندام بدن است که فعالیت های بسیار مهمی را از جمله کمک به فرآیند هضم غذا با استفاده از آنزیم های تولیدی، ذخیره قندهای اضافی موجود در بدن و حذف سموم بدن با دارا بودن آنزیم های مخصوصی، بر عهده دارد. بیماری مزمن سیروز کبدی به دنبال مصرف بیش از حد الکل در افراد ایجاد می شود.
علائم سیروز کبدی
در ابتدای مصرف الکل، فرد ممکن است متوجه علائم خاصی در خود نشود اما به مرور زمان و با تشدید مصرف مشروبات الکلی ممکن است علایمی مانند موارد زیر مشاهده گردد:
• خستگی و ضعف
• حالت تهوع
• کبودی و خون ریزی های بی دلیل و بسیار سریع نسبت به حالت عادی
• زردی چشم ها و پوست
• خارش شدید
• عروق خونی عنکبوتی مانند بر روی پوست
• قرمزی کف دست و یا سفیدی روی ناخن ها
• از دست رفتن تحریکات جنسی، کوچک شدن بیضه ها، رشد اندازه سینه ها در مردان
• استفراغ خونی
• گرفتگی های عضلانی شدید
• ادرار قهوه ای رنگ
• تب
• بزرگی طحال
• ترک برداشتن سریع استخوان
لازم به ذکر است که برخی علائم سیروز کبدی ممکن است در برخی افراد مشاهده نگردد و یا برخی از افراد علائم بیشتری را تجربه کنند.
علل سیروز کبد
یکی از مهم ترین و اصلی ترین دلیل ابتلا به سیروز کبد مصرف الکل است. مصرف الکل باعث آسیب سلول ها و بافت کبدی می گردد. سلول های کبدی تا حدود زیادی قابلیت بهبود خود را دارند. با هر فرآیند ترمیمی بافت اسکار مانند در کبد ایجاد می گردد که می تواند عملکرد طبیعی کبد را تحت تاثیر قرار دهد. البته برخی از علل احتمالی به غیر از مصرف الکل نیز می توانند باعث آسیب جبران ناپذیر کبدی گردند از جمله:
• وجود عفونت هپاتیت B یا Cدر مدت زمان طولانی
• چاقی احتمال بروز این بیماری را دو چندان می کند
• وجود بیماری فیبروز کیستیک
• وجود بیش از حد آهن در بدن که اغلب در کبد تجمع می یابند
• وجود بیماری ویلسون که باعث تجمع بیش از حد مس در بدن می گردد
• بیماری هایی که پردازش قندها را در بدن تحت تاثیر قرار می دهند
• عوارض جانبی ناخواسته داروها
• تعدادی از اختلالات گوارشی ژنتیکی
• تعدادی از عفونت ها، از جمله سیفلیس و بروسلوز
• بیماری های خود ایمنی که در آنها بافت کبدی توسط سیستم ایمنی مورد حمله واقع می شود
• بیماری انسداد مجاری صفراوی
تشخیص سیروز کبد
تشخیص سیروز کبدی در مراحل اولیه به دلیل این که فرد علایم خاصی ندارد نیاز به آزمایشات تشخیصی دارد. پزشک آزمایشات خونی برای بررسی عملکرد کبد درخواست خواهد نمود. این آزمایشات شامل بررسی میزان بیلی روبین خون می باشد. این ماده حاصل تجزیه گلبول های قرمز در بدن است. ممکن است آزمایشات دیگری برای بررسی عملکرد کلیه ها مانند اندازه گیری میزان کراتینین تجویز شود. سایر آزمایشات خونی مانند INR برای زمان لخته شدن خون مورد توجه پزشک قرار خواهد گرفت.
چگونه باید با وجود سیروز کبدی سالم ماند؟
برای سالم نگهداشتن کبد، تا جای ممکن باید تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید. به این منظور باید اقدامات زیر را انجام دهید:
- رژیم غذایی سالمی داشته باشید. سیروز کبد میتواند مواد مغذی را از بدنتان بدزدد و عضلاتتان را ضعیف کند. برای مبارزه با این تأثیرات باید مقدار زیادی غذاهای سالم مانند میوهها، سبزیجات و پروتئینهای بدونچربی را از منابعی مانند پرندگان و ماهیها تأمین کنید.
- واکسن بزنید. سیروز کبد و درمانهای آن میتوانند دستگاه ایمنیتان را تضعیف و مبارزه با عفونتها را سختتر کنند. بنابراین باید با واکسیناسیون در برابر هپاتیت A و B، آنفولانزا و سینهپهلو از ابتلا به آنها پیشگیری کنید.
- در هنگام مصرف داروها احتیاط کنید. سیروز کبد موجب میشود کبدتان داروها را سختتر تجزیه و دفع کند. بنابراین قبل از مصرف هرگونه داروی بدوننسخه و مکملهای گیاهی با پزشک مشورت کنید. همچنین درمورد داروهایی که میتوانند به کبد آسیب بزنند (مانند استامینوفن) خیلی مراقب باشید.
درمان سیروز کبدی شامل قدم هایی در مسیر تغییر سبک زندگی و درمان بیماری های زمینه ای می باشد. افراد باید مصرف الکل را قطع نموده و داروهای مورد نیاز برای درمان شرایط هپاتیت و سایر درمان های کمکی براساس تجویز پزشک را مورد مصرف قرار دهند.