به‌گزارش گروه جامعه خبرگزاری میزان، محمدرضا پهلوان  گفت تپه برج یکی از مهم ترین محوطه های تاریخی دوران پیش از تاریخ در نیشابور که بر اساس کاوش ها و گمانه زنی های باستان شناسی صورت گرفته و همچنین جمع آوری سفالینه های تاریخی در این محوطه آثاری از هزاره چهارم قبل میلاد تا دوره اشکانی، ظاهر شده است .

وی در ادامه گفت: در سال 1383 و در اثر گمانه زنی های باستان شناسی انجام شده در این محوطه تاریخی در داخل یکی از ترانشه ها و در عمق 3 و نیم متری، این اسکلت پیدا شده و به حالت چمباتمه دفن شده بود .

پهلوان بیان کرد: این اسکلت دارای پوشش گل اخری است و در قسمت کمر این اسکلت دو مهره فیروزه از دوران قبل از تاریخ در نیشابور را داشته است.

وی گفت: براساس آزمایش‌ها و بررسی های علمی به عمل آمده ، قدمت این اسکلت را به 5500 سال پیش برآورد شده است.

موزه باستان شناسی نیشابور در محل رباط عباسی شهرستان پس از بازگشایی مجدد در سال جاری همه روزه پذیرای علاقه‌مندان است.

لایه نگاری از روش های پایه در باستان شناسی میدانی است. هدف عمده از لایه نگاری گردآوری اطلاعات برای گاهنگاری نسبی و پیشنهاد توالی است. در این مقاله اطلاعات لایه نگاری در گمانه یک تپه برج نیشابور که در منطقه ای از نظر مطالعات پیش از تاریخی ناشناخته واقع شده، ارائه شده است. همراه این اطلاعات و با رویکردی نظری، دو واقعیت در ارتباط با لایه نگاری طرح و بحث شده اند. واقعیت نخست: لایه سطحی و سطحی بودن لایه ها است. در این بحث گردآوری اطلاعات در مورد امکان تاثیر پذیرفتن هریک از لایه ها طی ساخت و ساز لایه های رویشان مورد بحث قرار گرفته و نمود مادی چنین تاثیری ارزیابی شده است. واقعیت دوم: عامل اصلی سازمان دهنده به بقایا، ساختارها و نهشته های هر لایه است. عامل اصلی سازمان دهنده به لایه، تفسیر باستان شناس بر اساس بافتار لایه، در هنگام لایه نگاری است. بر مبنای واقعیت دوم چارچوبی برای ارزیابی اصالت هر لایه و اطلاعات آن متناسب با هدف لایه نگاری و پژوهش میدانی پیشنهاد می شود. در نظر داشتن واقعیت های یاد شده در فرآیند لایه نگاری امکان واقع نمایی گاهنگاری و توالی را فراهم کرده و زمینه گردآوری اطلاعات پایه برای تحلیل فرآیند شکل گیری لایه ها و بر اساس آن فرآیند شکل گیری استقرار بر مبنای لایه ها و گمانه ها را مهیا می کند. اطلاعات گمانه یک لایه نگاری در استقرار برج نیشابور نشان می دهد که موقعیت گمانه طی اواخر دوره مس- سنگی و اوایل دوره مفرغ مورد استفاده قرار گرفته است. رویکرد تفسیری و دو واقعیت طرح شده در بافتار نظری زمینه ارائه تفاسیری در مورد موقعیت گمانه یک را فراهم کرده است. وجود نهشته های آبرفتی در لایه های پایینی، وجود دو برآمدگی استقرار دوره اوایل مس- سنگی در محدوده گمانه و حاشیه ای بودن موقعیت گمانه نسبت به استقرار دراکثر دوره ها از جمله تفاسیر ارائه شده است.

مجری کاوش‌ها و سرپرست هیئت ایرانی – چینی گفت: کاوش‌ها تأیید می‌کند در تپه‌ برج واقع در نیشابور فعالیت‌های گسترده‌ای در دوره آهن انجام می‌شده که شامل مراحل تولید آهن و ساخت‌وساز بناهای دوره آهن بوده است.

عمران گاراژیان،  با اعلام این خبر گفت: تپه برج یکی از آثار پیش‌ از تاریخی مهم در دشت نیشابور است، پیش‌تر اواسط دهه ۸۰ خورشیدی در این محوطه مهم، گمانه‌زنی‌هایی انجام و آثار دوره‌های نوسنگی تا آهن درلایه‌نگاری آن مشخص شد. کاوش‌هایی که امسال انجام‌شده در اصل تکمیل پژوهش‌های پیشین و حفاظت از اثر بوده است.

گاراژیان درباره نتیجه کاوش‌ها در تپه‌برج گفت: کاوش و گمانه‌زنی به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم، دو فعالیتی بودند که به‌طور مستقل انجام شدند.

وی با بیان این‌که کاوش‌ها عموماً در حاشیه‌های شمالی اثر متمرکز بود گفت: این کاوش‌ها نشان داد آثار دوره‌های قدیم‌تر احتمالاً اواخر نوسنگی و اوایل مس- سنگی (هزاره‌های ششم و پنجم پیش از میلاد) در شمال تپه در مقیاس گسترده وجود دارند.

مجری کاوش‌ها و سرپرست هیئت ایرانی – چینی گفت: همچنین کاوش‌ها تأیید می‌کند، فعالیت‌های گسترده‌ای در دوره آهن در سطح بالایی در شمال شرق تپه انجام می‌شده است.

وی اظهار داشت: این فعالیت‌ها شامل مراحل تولید آهن و ساخت‌وساز بناهای دوره آهن بوده؛ فعالیت‌هایی که آثار دوره‌های قدیم‌تر را در حاشیه‌های شمالی دست‌کاری و مضطرب کرده‌اند.

مجری کاوش‌ها و سرپرست هیئت ایرانی – چینی همچنین تأکید کرد: گمانه‌زنی به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و پیشنهاد اداره‌کل میراث‌فرهنگی خراسان رضوی و باهدف حفاظت از تپه برج در این فصل انجام شد.

وی تصریح کرد: تپه برج، اثر پیش‌ از تاریخی و کلیدی در خراسان است که امیدوارم دانشگاه نیشابور مسئولان شهرستان و استانِ خراسان همراهی و پشتیبانی کنند تا طرح پنج‌ساله کاوش به سرانجام برسد و یکی از مهم‌ترین نقصان‌ها و کمبودهای فرهنگی- تاریخی منطقه برطرف شود.

پژوهش های باستان – شناختی در این محوطه که بصورت همکاری مشترک بین دانشگاه نیشابور و دانشگاه علم و فنآوری چین با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و نظارت میراث فرهنگی خراسان رضوی انجام می شود، به منظور دست یافتن به نتایج مطلوب، تداوم و استمرار یابد.
 کاوش های تپه برج از این نظر اهمیت دارد که پیش در آن آثار فن‌آوری تراش فیروزه با سابقه بیش از شش هزار ساله در آن شناسایی و معرفی شده و طی کاوش های جدید نیز آثار از فلزکاری در دوره های پیش از تاریخی در آن بدست آمده است.
همچنین چنانچه تداوم کاوش های این محوطه، زمینه پیشنهاد جدول گاهنگاری فرهنگ های پیش از تاریخ در منطقه را فراهم کند، یکی از مهمترین کاستی های مطالعات باستان – شناسی در شرق و شمال شرق ایران را بر طرف می کند.
 در ارتباط با مسئله برهم کنش های فرهنگی بین دو حوزه شرق و غرب از طریق شمال شرق ایران، کاوش های تپه برج در دشت پر آوازه نیشابور و در بخش های داخلی فلات ایران دارای اهمیت کم نظیری است.

تپه برج، منطقه‌ای واقع در ۲۴ کیلومتری شرق نیشابور و دارای مساحت بیش از ۱۶ هکتار است. این تپه در دو کیلومتری جنوب روستای برج و شمال شرق روستای عبدل‌ آباد و شمال غرب دهنوهاشم‌آباد قرار گرفته است.